ECM Records to druga, a według niektórych melomanów pierwsza wytwórnia płytowa obok Blue Note Records, która nie zwalnia wydawniczego tempa, mimo kryzysu w sprzedaży tradycyjnych nośników, jakim są dziś płyty kompaktowe.
Chociaż w Polsce w 2014 r. akurat nastąpił wzrost sprzedaży w porównaniu do 2013, inaczej niż w krajach rozwiniętych, czyli zamożniejszych. Po ukazaniu się albumu "Sleeper: Tokyo, April 16, 1979" z koncertu "europejskiego" kwartetu Keitha Jarretta, Manfred Eicher, szef ECM-u i producent, dalej eksploruje archiwa. Teraz dotarł do radiowego nagrania występu tria Keith Jarrett/Charlie Haden/Paul Motian podczas NDR-Jazz-Workshop 14 czerwca 1972 r. w Hamburgu. To pierwszy album tego tria Jarretta w monachijskiej oficynie.
Kariera najwybitniejszego żyjącego pianisty jazzowego, jakim jest dziś Keith Jarrett, od początku rozwijała się wielokierunkowo. Jako cudowne dziecko szybko przechodził przez kolejne etapy muzycznej edukacji. Uczył się gry na fortepianie od trzeciego roku życia, a mając pięć lat wystąpił w telewizji. Dwa lata później dał publiczny koncert z klasycznym repertuarem, a na koniec zagrał dwie własne kompozycje.
Po nauce w Emmaus High School odrzucił propozycję studiów u słynnej Nadii Boulanger w Paryżu. Wybrał Berklee College of Music, gdzie zabawił rok. Szybko wpadł w artystyczny wir nowojorskich klubów. W Village Vanguard usłyszał go perkusista Art Blakey i młody pianista dołączył do najlepszej kuźni talentów - grupy Jazz Messengers. Następnie z kwartetem saksofonisty Charlesa Lloyda objechał wszystkie najważniejsze sceny świata, także Salę Kongresową, i nagrał jazzowy bestseller "Forest Flower".
Dwa lata 1969 i 1970 spędził w zespole Milesa Davisa grając na fortepianie elektrycznym i organach. Zniechęcił się do nich tak bardzo, że nigdy później nie zasiadł do elektronicznych klawiatur. Nie były mu potrzebne.
Przerwy w trasach koncertowych jazzowych gigantów, jakimi byli wówczas Davis i Lloyd, pozwoliły mu na założenie zespołu i tworzenie własnej muzyki. Do swojego tria zaprosił wybitnych, starszych od siebie muzyków: kontrabasistę Charlie Hadena, który razem z Ornette`em Colemanem nagrywał pierwsze free-jazzowe albumy i perkusistę Paula Motiana kilka lat występującym z wielkim romantykiem jazzowego fortepianu - Billem Evansem. Z nimi Keith Jarrett poszukiwał własnego języka jazzu. W latach 1967/68 nagrał w trio trzy albumy, ale nie przebił się z nimi do szerszej publiczności, która chętniej wybierała płyty Milesa Davisa i Charlesa Lloyda.
W 1971 r. Keith Jarrett podpisał kontrakt z rzutkim niemieckim producentem Manfredem Eicherem, który właśnie założył własną wytwórnię ECM Records. Tu ukazał się najpierw duet z perkusistą Jackiem DeJohnette`em "Ruta And Daitya", a następnie pierwszy solowy album pianisty "Facing You".
Trzy miesiące po premierze tego albumu Jarrett przyleciał do Europy na pierwszą trasę koncertową ze swoim triem. Jeden z koncertów odbył się w studiu radia NDR w Hamburgu. Po 42 latach Manfred Eicher wydobył doskonale zachowane taśmy z archiwum NDR i 12 lipca 2014 r. zmiksował nagranie na nowo w Rainbow Studio Oslo, razem z Janem Erikiem Kongshaugiem. Efekt jest znakomity pod względem jakości technicznej i artystycznej. Mam jedynie zastrzeżenia do nadmiernego wyeksponowania instrumentów perkusyjnych, ale zarówno fortepian, jak i kontrabas brzmią znakomicie. Można odnieść wrażenie obecności w doskonale nagłośnionej sali koncertowej i to w pierwszym rzędzie.
Album "Hamburg 72" rozpoczyna się od solowej introdukcji Jarretta w kompozycji jego pierwszej żony Margot Erney-Jarrett. Nastrojowy temat pianista rozwija powoli i z wielkim uczuciem. Ten sielski, romantyczny nastrój burzą, wprowadzając niepokój, mocne uderzenia Paula Motiana w czynele. Można je było nieco przygasić. Keith Jarrett nie pozostaje obojętny, gra błyskotliwe pasaże, podśpiewuje w charakterystyczny dla siebie sposób.
Kończy utwór kilkoma mocnymi akordami, by łagodnie wejść w drugą kompozycję "Everything That Lives Laments". Solówkę gra tu Charlie Haden, a Paul Motian przygrywa mu na instrumentach perkusyjnych: dzwonkach, talerzykach itp. Jarrett niespodziewanie sięga po flet. Gra nostalgiczną, chwytającą za serce solówkę w stylu Charlesa Lloyda.
Free-jazzowy "Piece For Ornette" jest okazją, by Keith zaprezentował swoją grę na saksofonie sopranowym. Przypomina mi się tu Dave Liebman z zespołów Milesa Davisa, gdzie Jarrett grał z nim ramię w ramię. To także ciekawy przykład, jak wielki artysta wykorzystał swobodną formę do ukazania agresywnej strony swojej osobowości.
Temat "Take Me Back" Keith Jarrett rozpoczyna wspomagając Motiana w grze na instrumentach perkusyjnych, po czym siada do fortepianu grając w stylu, jaki znamy do dziś - swobodnym, wirtuozerskim, epickim. Krótka, free- -jazzowa ballada "Life, Dance" jest okazją do ekspresyjnych solówek wokół chwytliwego tematu. To introdukcja do 15-minutowej kompozycji Charliego Hadena "Song For Che". Utwór powstał z fascynacji lewicowymi nurtami Ameryki Południowej i jest dedykowany słynnemu rewolucjoniście. Piękną, długą solówką otwiera go Haden.
Jak wspaniale brzmi jego kontrabas, być może nigdzie indziej nie jest tak wyeksponowany. To wstęp do suity o dramatycznych napięciach, rytmicznych zwrotach, ekspresyjnych solówkach. Wszyscy trzej muzycy popisują się temperamentem i wirtuozerią.
Keith Jarrett wstaje od fortepianu i chwyta za sopran, żeby zagrać rzewne dźwięki upamiętniające zabitego pięć lat wcześniej bojownika. Aż serce się kraje. Album "Hamburg `72" pokazuje wybitnych muzyków w apogeum artystycznej kreacji. Dla Jarretta to był dopiero początek wchodzenia na szczyt jazzowego Olimpu. Tę płytę trzeba mieć koniecznie, by delektować się nią skupieniu i poznać, żeby o niej dyskutować.
Marek Dusza ECM/UNIVERSAL
