W2010 roku w ofercie pojawiły się aktywne monitory studyjne, ale warto przypomnieć, że już w latach 60. Neumann prowadził prace nad tą koncepcją. Obecnie mamy do wyboru pięć monitorów i trzy subwoofery, przy czym większość występuje w różnych wariantach (wyposażenia).
Neumann KH 150 AES67 to największe i najlepsze z dwudrożnych (a więc tych generalnie mniejszych) monitorów. To również rozwinięcie projektu pierwszych monitorów Neumanna KH120. Podstawowym środowiskiem pracy monitorów Neumannaa są profesjonalne studia nagraniowe i emisyjne, ale firma podpowiada, że można je stosować również w domu, stawiając je zarówno na biurku, jak i w salonie.
Wersja podstawowa ma oznaczenie KH 150. Rozszerzenie AES67 oznacza rozwinięcie elektroniki i funkcjonalności o sferę cyfrową oraz sieciową. Nie kryją się jednak za tym nasze domowe atrakcje, jak Spotify Connect czy DLNA, ale interfejsy sieciowe do zastosowań bardziej profesjonalnych (np. miksery), których tutaj nie będziemy omawiać.
Neumann KH 150 AES67 (tak jak wszystkie Neumanny) mają przede wszystkim grać, a nie pięknie wyglądać; surowy, techniczny styl jest po prostu profesjonalny, czyli… praktyczny.
Obudowa powinna być wytrzymała i przetrwać studyjne przygody, nikt tam nie biega ze ściereczką i nie pucuje sprzętu, nikogo też nie wzruszają naturalne forniry czy lakierowanie na wysoki połysk.
Neumann KH 150 AES67 - układ głośnikowy
Przednią i tylną ściankę wykonano z tworzywa, pozostałe prawdopodobnie z MDF-u. Wybór kolorów sprowadza się do dwóch – białego i czarnego. Front obudowy jest wyprofilowany, jego integralną częścią jest falowód przetwornika wysokotonowego, nazwany przez Neumanna MMD (Mathematically Modelled Dispersion).
W środku "siedzi" 25-mm kopułka aluminiowa, a nisko-średniotonowy ma średnicę 18 cm. KH 150 wyposażono w nowoczesną technikę cyfrową, z którą tylko bardzo luźno jest związane cyfrowe wejście audio. Najważniejsza jest zaawansowana sekcja DSP pełniąca funkcję aktywnej zwrotnicy.
Czytaj również: Czy 50-watowym wzmacniaczem można uszkodzić 200-watowe kolumny?
Tym narzędziem Neumann optymalizuje charakterystykę częstotliwościową i fazową, wyrównując nie tylko bas, ale i zakres średnio-wysokotonowy. To również furtka do dalszej poprawy, obejmującej korekcję akustyki pomieszczenia. Służy do tego autorski system Neumanna, oczywiście z mikrofonem pomiarowym. To jednak przyjemność, za którą należy dodatkowo zapłacić, kupując zestaw MA 1 Automatic Monitor Alignment.
Przy wszystkich zaletach układów DSP trzeba wziąć pod uwagę, że wprowadzają one opóźnienia; Neumann chwali się, że sprowadził je do wartości 2 ms.
Końcówki w klasie D mają moc 145 W dla głośnika nisko-średniotonowego oraz 100 W dla wysokotonowego. Wejście analogowe to wyłącznie XLR, gniazdo umieszczone w zagłębieniu tylnej ścianki. Większość wyższej klasy monitorów aktywnych z tzw. rynku profesjonalnego jest wyposażonych w analogowe wejścia XLR. Standard RCA pojawia się tu i ówdzie, choć nie jest oczywistością.
Czytaj również: Co to znaczy trudne obciążenie? Co to jest wzmacniacz wydajny prądowo? Co to znaczy, że wzmacniacz 'nie napędzi' kolumn?
Inaczej wygląda to na naszym, hajfajowym podwórku. W tej sytuacji najlepiej byłoby mieć przedwzmacniacz lub odtwarzacz z wyjściami XLR (i oczywiście regulacją głośności). Takie urządzenia są dostępne na rynku i nie musi to być sprzęt bardzo drogi, chociaż wybór jest mniejszy. Łatwiej natkniemy się na źródła z wyjściami RCA.
Są dwa rozwiązania niewymagające użycia dodatkowego przedwzmacniacza z funkcją symetryzacji sygnału. Najtańszym jest zastosowanie prostej przejściówki ze standardu RCA na XLR. Ponieważ sygnał pozostanie niezbalansowany, nie da się wówczas wykorzystać całego potencjału wzmacniaczy (w monitorach).
Taki problem rozwiązują przejściówki RCA – XLR z wbudowaną symetryzacją napięcia, co oznacza już pewną ingerencję w sygnał (niskiej jakości transformator potrafi nawet ograniczać pasmo przenoszenia). Para gniazd RCA, oznaczonych kolorami białym i czerwonym, służy przesyłaniu sygnałów cyfrowych. Gniazdo białe to wejście, a czerwone – wyjście.
Sygnał cyfrowy (w standardzie współosiowym) jest zazwyczaj stereofoniczny, a ponieważ monitory są dwa i każdy z nich działa niezależnie, to połączenie można przeprowadzić na dwa sposoby. Jeżeli dysponujemy źródłem z dwoma równoległymi wyjściami współosiowymi (to rzadkość), podłączamy monitory podobnie jak w wariancie analogowym.
Jeżeli zaś źródło ma jedno wyjście (większość przypadków), wówczas podłączamy do niego jeden monitor i łączymy go z drugim. Skąd jednak KH 150 "wiedzą", która ma być lewa, a która prawa? O tym decydujemy ustawieniem przełączników na tylnym panelu. Do wyboru są cztery warianty: analogowy, cyfrowy lewy, cyfrowy prawy oraz cyfrowy monofoniczny.
Właściwości falowodu przypominamy często, dopiero co poruszaliśmy ten temat w opisie Buchardtów A10. Wszystkie falowody mają ogólnie podobne działanie, ale obecnie podkreślane jest zwłaszcza "wyregulowanie" charakterystyk kierunkowych do podobnych, jakie kreuje większa membrana nisko-średniotonowego w zakresie częstotliwości podziału, co dobrze służy różnym konstrukcjom stosowanym w różnych warunkach.
Czytaj również: Co to jest główna oś odsłuchu?
Jednak falowody wywodzą się z tub, których głównym zadaniem było podniesienie efektywności, a towarzyszące temu zawężenie charakterystyk kierunkowych było w sprzęcie domowym uważane za niekorzystne.
Jeżeli jednak zostaje skoordynowane z podobnym rozpraszaniem nisko-średniotonowego, poza osią główną mamy ostatecznie lepiej zrównoważone charakterystyki przetwarzania i większy "sweet spot", czyli obszar dobrego odsłuchu; Neumann podkreśla również korzystne znaczenie zmniejszenia odbić od konsoli (właśnie na skutek węższego rozpraszania w płaszczyźnie pionowej).
Niektóre zjawiska trudno skorygować najnowocześniejszą nawet cyfrową zwrotnicą – charakterystyki kierunkowe to domena czystej akustyki. Ale nowoczesne metody projektowania pomagają opracować lepsze falowody i symulować efekty działania całych zespołów głośnikowych.
Falowód (tubka) przed głośnikiem wysokotonowym jest owalna, a więc mocniej zawęża charakterystyki w płaszczyźnie pionowej (stąd redukcja odbić od konsolety), a szerzej w poziomej (co nie zmusza do ich precyzyjnego "wycelowania" w miejsce odsłuchowe).
Wreszcie falowód, zwiększając efektywność, pozwala zmniejszyć elektryczne obciążenie przetwornika (służy temu również ostre filtrowanie 24 dB/ okt.), co wykorzystano do ustalenia niskiej częstotliwości podziału (1,7 kHz) i jeszcze lepszych charakterystyk kierunkowych.
Ze względu na zintegrowaną siateczkę maskownicy głośnika nisko-średniotonowego (KH 150 nie mają klasycznych maskownic) trudno mu się dokładnie przyjrzeć; widać dużą nakładkę przeciwpyłową oraz dość grube zawieszenie, które sugeruje zdolność do pracy z dużymi amplitudami, czego znaczenie omówiliśmy w teście A10. Neumann KH 150 AES67 to konstrukcja bas-refleks z trójkątnymi otworami w dolnej części przedniej ścianki.
Czytaj również: Prawidłowe ustawienie zespołów głośnikowych
Neumann KH 150 AES67 - odsłuch
Brzmienie monitorów Neumann KH 150 AES67 jest "oszałamiająco normalne". Nie imponuje tak potężnym basem, jak z A10, i nie błyszczy tak, jak Active Twenty5 21i. Neumann – zgodnie ze swoimi profesjonalnymi, studyjnymi tradycjami – brzmi spójnie, równo, dokładnie.
W notatkach (i w pamięci) wraz z każdym nagraniem dominowały stwierdzenia o dobrym zrównoważeniu i staranności. Ponieważ KH 150 nie działają z takim rozmachem jak konkurenci, może to zakrawać na ostrożność i delikatność.
Faktycznie najbardziej zbliżą się do "prawdy" o nagraniach, chociaż niekoniecznie do ekspresyjnej, dynamicznej natury "żywych" instrumentów i tworzonej przez nie muzyki. Neumann KH 150 AES67 nie dobarwiają, nie ocieplają ani nie wyostrzają, grają w sposób maksymalnie uporządkowany, zdyscyplinowany i klarowny.
Czytaj również: Jaki jest związek między wielkością zespołów głośnikowych a wielkością odpowiedniego dla nich pomieszczenia?
Z upływem czasu spędzonego z tymi monitorami ani się nie męczyłem, ani nie zasypiałem; coraz bardziej doceniałem ich kulturę, która obejmuje drobiazgowość, subtelność, niuansowanie. Można w tym usłyszeć rónież swoistą ostrość – dyskretną i wyrafinowaną, zapewniającą kontrast i czytelność najdelikatniejszych drobiazgów bez ogólniejszego rozjaśnienia. Żadnej nerwowości i przesady, chociaż jest w tym znamię "techniczności".
Lokalizacje nie zawsze są punktowo precyzyjne, bo nie zawsze odtwarzany materiał ma takie właściwości (co też nie musi oznaczać jego ułomności), jednak kiedy trafia się ku temu dobra okazja, ogniskowanie jest perfekcyjne. Z kolei barwa średnicy może często wydawać się sucha i szara – to pochodna jej neutralności; jest jednak dobre różnicowanie, nagrania otwierają różne perspektywy i klimaty.
Rozdzielczość przejawia się właśnie w taki sposób, a nie eksponowaniem wszystkich detali i wzmocnieniem wysokich tonów, co jest domeną PMC. W tym zakresie częstotliwości Neumanny grają podobnie do Buchardtów.
Bas KH 150 nie jest tak potężny i soczysty jak z A10, ale trzyma się równo, schodzi nisko i działa bardzo dynamicznie, tyle że bez mocnego "łojenia" czy ciągłego mruczenia.
Cały kolejny rozdział tej relacji można by napisać o wpływie regulacji (zarówno w zakresie niskotonowym, jak i wysokotonowym), ale myślę, że łatwo sobie wyobrazić rezultaty, a ponadto wyjściowa, neutralna kompozycja KH 150 jest moim zdaniem tak dobrze zrównoważona i "domknięta", że warto się jej trzymać. Ilekroć eksperymentowałem z ustawieniami, dość szybko do niej wracałem.
Wielu audiofilów jest przekonanych, że monitory studyjne brzmią z zasady inaczej niż kolumny hi-fi, co wcale nie jest regułą – sporo domowych głośników ma charakterystyki i brzmienia bardzo neutralne.
Mogę się jednak zgodzić, że KH 150 to wzorzec profesjonalnego brzmienia, które można krytykować tylko za to, że ani trochę nie „upiększa", co jest w zwyczaju pewnej części sprzętu hi-fi.
Profesjonalista
KH 150 nie są "zwykłymi", domowymi, podstawkowymi zespołami głośnikowymi. To, że są aktywne, wcale nie wyczerpuje tego tematu, ale dopiero go zaczyna. Neumann przygotował ofertę swoich monitorów w taki sposób, aby można było wyjść poza systemy stereofoniczne i budować systemy wielokanałowe, które także przydają się w studiach, w produkcji filmowej, a ostatnio także muzycznej (ze względu na standard Dolby Atmos).
W związku z tym KH 150 (tak jak inne modele) są sprzedawane na sztuki – mogą pełnić każdą z ról w systemie wielokanałowym. Neumann deklaruje, iż zbieżność charakterystyk częstotliwościowych między dowolnymi egzemplarzami nie przekracza +/- 0,8 dB. Ciekawym wątkiem jest liniowość fazowa (filtry cyfrowe i w tej sferze dają wyjątkowe możliwości), zgodnie z deklaracją producenta jest to +/- 45 stopni w pasmie 105 Hz do 16 kHz.
Regulację charakterystyki częstotliwościowej (a jakże) podzielono na trzy zakresy nazwane Bass, Low-Mid oraz Hi. Pozycje Bass oraz Low-Mid mają ustawienia: 0, -2, -4 oraz -6 dB, natomiast najwyższe częstotliwości można nie tylko tłumić (-1 oraz -2 dB), ale także delikatnie wyeksponować (+ 1 dB). W dokumentacji jest tabelka ze wskazówkami optymalnych ustawień dla różnych warunków użytkowania (bliżej lub dalej od ścian, narożnika pomieszczenia).
Profesjonaliści nie wstydzą się z nich korzystać, bo wiedzą, że idealna liniowość nie istnieje, a w rzeczywistych, nieidealnych warunkach (nawet w studiach) do neutralności pomagają się zbliżyć właśnie regulacje charakterystyk – czy to ręczne, czy automatyczne.
Kalibracja czułości to też głównie narzędzie dla profesjonalistów, aby zgrać referencyjne ciśnienie akustyczne z ustawieniami konsoli, ale i w sprzęcie Hi-Fi może się przydać, żeby dopasować czułość do poziomu wyjścia odtwarzacza (lub przedwzmacniacza). Jest układ przerywający pętlę masy (na wypadek przydźwięków) oraz są różne sposoby sterowania (także przez sieć).
