Decyzje wydawnicze Manfreda Eichera, szefa wydawnictwa ECM, częstokroć zaskakują, choć po namyśle dochodzimy nieraz do wniosku, że jego rozstrzygnięcia były słuszne. Wydanie takich - jak te - materiałów bardzo pobudza muzyczny apetyt, bo zapytujemy: ile jeszcze wspaniałej muzyki kryją archiwa ECM i czy kiedykolwiek zostaną takowe opublikowane.
Bogaty zbiór nagrań na tym kompakcie pochodzi z dwóch sesji z 2001 i 2006 r. Kto chce, niech próbuje dociekać, co kiedy zostało zarejestrowane, bo nie zdradza tego ani opis płyty, ani jakość nagrań (zawsze na najwyższym poziomie technicznym), ani brzmienie instrumentów, ani też charakter muzyki. Jaka jest więc tajemnica tej urzekającej kolekcji?
Formalnym autorem albumu jest John Potter - doskonale znany tenor z męskiego kwartetu The Hilliard Ensemble. Jednakże decydujący i katalityczny wpływ na formę nagrań ma niewątpliwie producent Eicher. Potter wprawdzie był inicjatorem The Dowland Project w 1998 r., pomyślanym jako swoista platforma spotkań muzyków- improwizatorów, którzy akompaniują i komentują śpiew. Nagrywanie poszczególnych utworów odbywało się w przybytku sakralnym za dnia. Jednakże Eicher nakłaniał zespół, aby ponownie zebrać się w nocy i wykonywać formy improwizowane do śpiewanej przez Pottera poezji dawnej.
Album "Night Sessions" jest jakby uzupełnieniem wcześniejszych pozycji: "Care Charming Sleep" (2001) i "Romaria (2006), przyjętych z entuzjazmem przez nieortodoksyjnych słuchaczy. Choć każdy z uczestników nagrań hołduje odmiennemu profilowi artystycznemu i posiada inny temperament artystyczny, to łączy ich bardzo wysoki stopień erudycji muzycznej oraz wspomniana wcześniej umiejętność improwizowania, niekoniecznie związanego z idiomem jazzowym.
Stephen Stubbs, grający na zabytkowych instrumentach z rodziny lutni, wypowiada się najczęściej w obszarach muzyki dawnej jako doskonały akompaniator. Podobną proweniencję reprezentują grająca na barokowych skrzypcach Maya Homburger oraz skrzypek-alcista Milos Valent. Kontrabasistę Barry’ego Guya znamy z szeregu przedsięwzięć z gatunku muzyki współczesnej - tak akustycznej, jak i elektrycznej. Największą liczbę rozmaitych dokonań ma na swym koncie jazzowy saksofonista sopranowy i klarnecista basowy John Surman i to właśnie on wnosi najwięcej ciepła w ten projekt.
Repertuar "Night Sessions" składa się ze starodawnych pieśni (najstarsza z XII wieku) śpiewanych lub deklamowanych przez Pottera w różnych językach, ze zmienną artykulacją, co korzystnie różnicuje poszczególne utwory. Są wśród nich pieśni pielgrzymów, sakralne czy też miłosne, które kiedyś musiały brzmieć całkiem ascetycznie, a współcześnie nadano im nowe barwy, dodając fragmentami nutkę orientu. Dominujący głos w partiach improwizowanych ma John Surman, bezbłędnie wyczuwający aurę projektu. Potrafi on w mgnieniu oka przerzucić pomost stylistyczny pomiędzy kanonem stylistyki średniowiecznej czy bizantyjskiej a abstrakcyjną współczesnością.
Faktura utworów może czasem budzić skojarzenia z popularnymi nagraniami The Hilliard Ensamble + Jan Garbarek, które wydają się być jednak bardziej sformatowane. The Dowland Project jest stylistycznie bogatszy w nastroje i z definicji mniej przewidywalny, pokazując, że praktycznie nie ma ograniczeń w mieszaniu konwencji muzycznych. Ważne jest tylko, kto i jak to uczyni. Tu tradycja w pełnej harmonii ze współczesnością wydają się wybiegać w przyszłość.
Cezary Gumiński
ECM / UNIVERSAL
