Choć Joseph Haydn należał do najwybitniejszych kompozytorów epoki dzięki swoim ponad stu symfoniom, to największe bodaj znaczenie mają jego dwa oratoria - Schopfung i Jahreszeiten. Reprezentują one zmianę zasad estetycznych charakterystycznych dla baroku.
Haydn sięgnął do wzorów Haendla, a jednocześnie zrezygnował z dwuczęściowej budowy oratorium na rzecz - jak w przypadku "Stworzenia świata" - formy trzyczęściowej, zgodnej z treścią, która powstała na podstawie "Raju utraconego" Johna Miltona.
W części I opisane jest stworzenie świata, w II - stworzenie zwierząt, a w III - powstanie człowieka. Opisy przyrody dały okazję do przenikania się elementów baroku i klasycyzmu. Muzyka ma na celu budzenie odpowiednich skojarzeń i nastrojów.
Celem Haydna stała się symfonizacja formy wzorowana na twórczości orkiestrowej. Między innymi w tym celu twórca powiększył skład zespołu. W ogólnym zarysie oratoria Haydna nie są poszczególnymi, luźno ze sobą związanymi obrazami, ale głęboko przemyślanymi, celowo zaplanowanymi układami formalnymi. Nie bez znaczenia są tu doświadczenia kompozytora zarówno w twórczości symfonicznej, jak i dramatycznej. Wreszcie zastosowanie finałów, w których współdziałają głosy solowe, chóry i orkiestra.
Barbara Tenderenda
BERLIN CLASSICS 2008 / EBLOCK
