ESA
CREDO 3

Firmie ESA nie można odmówić odwagi. Obudowa Credo 3 ma kształt brawurowy. Jednocześnie efekt ten uzyskano bardzo prostą figurą geometryczną. Konfiguracja głośników jest standardowa - dwie "osiemnastki" i wysokotonowy wskazują na układ dwuipółdrożny. Natomiast typy zastosowanych przetworników ponownie zaświadczają, że spotykamy konstrukcję wyjątkową.

Cena

16 000 zł

Dystrybutor

ESA

Nasza ocena

Wykonanie
Wzorzec dla układów dwuipółdrożnych. Doskonałe przetworniki, masywna i starannie wykończona obudowa, pierwszorzędne komponenty zwrotnicy, itd.
Laboratorium
Doskonałe wyrównanie zakresu średnio-wysokotonowego, bardzo dobre charakterystyki kierunkowe. Umiarkowana efektywność, wziąwszy pod uwagę 4-omową impedancję.
Brzmienie
Bez żadnych ekscesów, bliskie ideału neutralności.
Artykuł pochodzi z Audio

Patrząc z boku widzimy trapez, którego dolna podstawa jest dwa razy dłuższa od górnej. Całkowita głębokość ESA Credo 3 to ponad 60-cm, co wraz z wysokością "tylko" 100-cm, określa niezwykłe proporcje, jak dla kolumny wolnostojącej.

Projektant musiał chyba zdawać sobie sprawę z obiekcji, jakie wywoła - przede wszystkim na skutek nadzwyczajnej głębokości, która wystraszy niejednego. Musiał w takim razie mieć mocne powody dla takiej formy, a także przekonanie, że bezkompromisowe i oryginalne kształty Credo 3 znajdą uznanie przynajmniej u niektórych...

Już z powodu samego wyglądu, Credo 3, podobnie zresztą jak Donna Prima, nie jest propozycją dla wszystkich. Popatrzmy jeszcze na trapez Credo 3. Nie jest on symetryczny - przednia ścianka został pochylona dwa razy bardziej niż tylna.

Front, ustawiony pod kątem ok. 15° (względem pionu) powoduje, że wobec słuchacza zajmującego normalną pozycję, głośnik wysokotonowy jest cofnięty względem głośnika średniotonowego - ale jego centrum akustyczne, leżące w pobliżu cewki, właśnie w takiej sytuacji, lokuje się w podobnej odległości od miejsca odsłuchu.

Podobny cel postawili sobie konstruktorzy Donna Prima, ale realizowali go innym sposobem - "uskokami" na przedniej ściance. Każde rozwiązanie tego problemu ma jednak swoje plusy i minusy. "Uskoki", jeżeli mają być efektywne, powinny być duże, a jak duże, to z dużymi wyprofilowaniami, a więc powodującymi zawsze niekorzystne odsuwanie od siebie głośników przetwarzających średnie i wysokie częstotliwości.

Niewykonanie wyprofilowań spowodowałoby z kolei odbicia fal od ostrych krawędzi i trudne do opanowania zaburzenia charakterystyki przetwarzania (podobne do tych, jakie widzimy przy pomiarach z maskownicą). Tak czy inaczej, uskoki komplikują też konstrukcję, a ponadto muszą zostać uwzględnione w koncepcji wzorniczej. Dlatego częściej spotyka się rozwiązanie prostsze - pochylenie.

Odpowiednio dużym pochyleniem można niemal dowolnie wyregulować odległość centrów akustycznych od miejsca odsłuchowego, ale tym razem kosztem charakterystyki w zakresie najwyższych częstotliwości - im bardziej pochylimy przednią ściankę, tym bardziej schodzimy z osi głównej głośnika wysokotonowego, na której skupiane jest ciśnienie w tym zakresie. Kąt 15° to jeszcze niewiele, a jaką spowodował stratę, zobaczymy w pomiarach.

Trzeba przyznać, że koncepcja ESA Credo 3 jest bardzo spójna - wyrównanie centrów jest nie tylko przeprowadzone do końca, ale i logicznie związanie z rodzajem zastosowanych filtrów. Można się już domyślać, że są to filtry pierwszego rzędu. A firma ESA wcale nie należy do klubu ich upartych promotorów.

Wręcz przeciwnie, jest to pierwsza konstrukcja ESA tego typu. Może nastąpiła zmiana sposobu myślenia i słyszenia? Chyba nie, ponieważ kolejne konstrukcje, które powstały już po Credo 3, wcale nie mają filtrów tego typu.

Może więc Credo 3 było eksperymentem nieudanym? Na wyrok przyjdzie czas, ale wyjaśnienie producenta wydaje się wiarygodne i jednak zgodne z jego dotychczasową filozofią. Każdego rodzaju filtry mają swoje zalety i wady.

Filtry pierwszego rzędu nie są łatwe, wymagają odpowiednich głośników i dodatkowych zabiegów konstrukcyjnych dla skorygowania charakterystyk fazowych, ostatecznie zawsze pozostają problemy z charakterystykami kierunkowymi w płaszczyźnie pionowej... w sumie, w większości sytuacji, bilans jest raczej niekorzystny.

W przypadku ESA Credo 3 pokusą były jednak nowe głośniki nisko-średniotonowe Scan-Speaka, z daleko sięgającymi charakterystykami przetwarzania, bardzo pożądanymi przy filtrach 1. rzędu.

Jak sobie konstruktorzy poradzili z zawsze niełatwą przy zastosowaniu tego rodzaju filtrów, integracją między głośnikami i wyrównaniem charakterystyki w zakresie częstotliwości podziału, nie można przesądzać bez pomocy systemu pomiarowego i oczywiście odsłuchu.

Obydwie cewki w zwrotnicy (większa - dla dolnego głośnika 18-cm, pracującego jako niskotonowy, mniejsza - dla górnego, nisko-średniotonowego) są powietrzne, ale to nie wszystko - zostały nawinięte nie drutem, lecz szeroką miedzianą taśmą. Tego rodzaju cewki charakteryzują się najmniejszymi rezonansami własnymi (występującymi zwłaszcza w zakresie średnich tonów).

Cewka dla niskotonowego jest naprawdę potężna - ma średnicę 10cm, wysokość 5 cm i masę ok. 2-3kg (większą od masy samego głośnika, też przecież nie ułomka). Wszystkie kondensatory to polipropyleny. Okablowanie wykonano plecionym Kimberem 4VS. Nie jest to jeszcze przewód z najwyższej półki, ale z wyższej niż ta, na którą zwykle sięgają producenci zespołów głośnikowych, nawet tych najdroższych.

Potem niektórzy wydają majątek na kable zewnętrzne, a w środku superkolumny bida piszczy. Terminal przyłączeniowy składa się z dwóch par trzpieni WBT, które mogą być połączone zworami wykonanymi z krótkich przewodów.

Na tylnej ściance znajdują się dwa duże otwory bas-refleks - wyprowadzone z dwóch komór, odrębnych dla każdego z głośników 18-cm. Tunele są długie (ponad 20-cm), wyprofilowane przy wylocie, mają dużą średnicę (7-cm - jak na obsługę głośnika 18-cm, bardzo komfortowo).

18-centymetrowe Revelatory mają kosze "aerodynamiczne", aby fala od tylnej strony membrany przechodziła do obudowy z jak najmniejszymi zaburzeniami. Membrana jest celulozowa, z nacięciami ręcznie powlekanymi z obydwu stron.

Nakładka przeciwpyłowa jest wypukła i ma średnicę dopasowaną do średnicy cewki (38-mm) - właśnie w celu rozszerzenia pasma przetwarzania i utrzymania dobrych charakterystyki kierunkowych.

Układ magnetyczny typu Symmetric Drive ma średnicę 112-mm i napędza długą cewkę, nawiniętą na karkasie z włókna szklanego. Bardzo niska częstotliwość rezonansowa (ok. 26Hz) i dobroć na poziomie 0,35, wraz z dużą dopuszczalną amplitudą, daje możliwość efektywnego stosowania głośnika zarówno w obudowie zamkniętej, jak i bas-refleks, ale w tym drugim przypadku potrzebna jest duża objętość.

I stąd właśnie ostatecznie taka głębokość Credo 3 - przy standardowej wysokości 1 metra, szerokości 20 cm, wraz z pochyleniem frontu, dla wymaganej objętości netto 50 litrów "wyszła" głębokość 60 cm.

Chociaż wyjść jednak nie musiała... można było tylną ścianę ustawić pionowo, albo równolegle do przedniej. ESA wykorzystała jednak z premedytacją duże pochylenie przedniej ścianki, aby dodając "przeciwnie skierowane" pochylenie tylnej, jak najbardziej odejść od ich równoległości, wiadomo w jakim celu - poskromienia fal stojących.

A ponieważ doszła do tego jeszcze ustawiona pod odpowiednim kątem przegroda wewnętrzna, dzieląca obudowę ESA Credo 3 na dwie (identycznej objętości) komory, więc tym razem fale stojące mają szansę wzbudzać się tylko między ścianami bocznymi.

Ponieważ jednak jest to dystans niewielki, dotyczy więc fal relatywnie krótkich, które łatwiej wytłumiać. Ale i w temacie wytłumienia ESA postawiła na rozwiązanie rzadko spotykane - do wszystkich ścianek przyszyto ok. 1,5-cm grubości filc.

Ścianki boczne, dolna, tylna, a także wszystkie wewnętrzne wzmocnienia (poza przegrodą ukośną - dwa poziome i dwa pionowe wieńce) wykonano z płyty mdf 25mm. Tylna ściana ma grubość 3 cm, a front aż 6 cm. Ale w tej sytuacji nie zapomniano, aby w otworze głośnika niskośredniotonowego wykonać sfazowanie (pod kątem 45°).

Obudowa Credo 3 wraz z całą jej zawartością wywołuje masę, którą trudno bezpiecznie przemieszczać jednej osobie - grubo ponad 50kg (producent nie podaje tej wartości, my w systemie pomiarowym jeszcze wagi nie zainstalowaliśmy, ale Credo 3 są znacznie cięższe od Donna Prima, przy której w katalogu widnieje poważne 43kg).

Dochodzi jeszcze cokół o grubości 3 cm, o kształcie również nietypowym - ośmiokąta. Wraz z nim ciężka bryła optycznie odrywa się od podłogi i nabiera dynamiki. Front i tył wykonano podobną techniką - pokryto stalowo-szarym lakierem. Wszystkie pozostałe ścianki oklejono naturalnym fornirem - wybór gatunku i koloru pozostaje do ustalenia z producentem.

Konstrukcyjnie perfekcyjny układ dwuipółdrożny. Wzorniczo bardzo odważny, ale przez to niebezpieczny. Wygląda tak, jakby ktoś go zaprojektował i wykonał na swoje potrzeby, a nie na sprzedaż...

A.K.

Odsłuch

Kolumny ESA Credo 3 odsłuchiwane były bezpośrednio po konstrukcjach Acoustique Quality. Naturalną koleją rzeczy, pojawią się więc porównania. Podobnie jak wrażenia wzrokowe, tak i dźwięk obydwu konstrukcji mocno się różni.

Credo są precyzyjniejsze, bardziej analityczne, a przede wszystkim lepiej zrównoważone tonalnie. Żaden z zakresów nie wyskakuje przed "szereg", nie stara się przyciągnąć do siebie uwagi. W przypadku płyty Rollinsa, gdzie AQ zapraszały do niezwykłego świata, Credo pokazywały, że jest to świat w pewnej mierze wykreowany przez Donny, a nie przez muzyków.

Credo sprowadziły wszystko na ziemię, ale w zamian dawały wyraźniejszy rysunek instrumentów i dobrze pokazywały zależności dynamiczne. Już od pierwszych minut utworu Depeche Mode słychać było również, że chociaż bas AQ był mięsisty i dynamiczny, to Credo również potrafią zejść bardzo nisko.

Wyjątkową klasę w kreśleniu sceny dźwiękowej i pokazywaniu subtelności dynamiki pokazały Credo przy płycie z madrygałami Monteverdiego. Bez trudu można było śledzić tekst (oczywiście, nie znając włoskiego, z książeczką), artykulację poszczególnych wykonawców i ich umiejscowienie w przestrzeni.

Szczególnie dobrze spisały się w przypadku, będącego dla mnie głównym utworem testowym z tej płyty, Perchè t’en fuggi, o Fillide?, gdzie cztery głosy, ustawione w półokręgu zabrzmiały jak jeden organizm, z bardzo dobrą artykulacją i dykcją. Na szczególne uznanie zasłużyło prowadzenie basu, który nie dość, że dobrze wypełniony, nie gubił się w wybrzmieniach.

Ale... nie zawsze neutralna charakterystyka gwarantuje bezwzględne pierwszeństwo. Wszystko co wcześniej napisałem jest prawdą, może nie "świętą"... Mamy jednak w tym przypadku do czynienia ze szczególnym zestawieniem dwóch "szkół" jazdy, z których każda, tak mi się przynajmniej wydaje, została wybrana świadomie i z pełną odpowiedzialnością.

Na tle Donny, Credo wydają się grać nieco sucho i beznamiętnie. W przypadku Rollinsa daje to nieco wyższy i nieznacznie "cieńszy" saksofon - wprawdzie o rząd wielkości precyzyjniejszy, jednak już nie tak przyjemny.

Również wypełnienie basu w Esach jest nieco tamowane, na rzecz - jak podejrzewam - jego niższego zejścia. Nie ma więc tej feerii uderzeń basówki i wyraźnego pudła rezonansowego w kontrabasie, a raczej wychodzą na pierwszy plan takie elementy gry, jak uderzenia o strunę, jej wybrzmienie i pojęcie o wolumenie instrumentu.

Jak powiadam - tak jest bardziej neutralnie, bardziej po "audiofilsku". Jednak to AQ dawały mi ze słuchania muzyki rockowej i jazzowej więcej uciechy.

Weźmy dla przykładu płytę Dylana. Credo pokazały dokładnie, jak on śpiewa, przekazały szczegóły harmonijki i po prostu dostarczyły sporo informacji o technice, zarówno gry, jak i nagrania. W tych samych próbkach Donny zabrzmiały nie tak dokładnie, nieco upodabniając do siebie barwę w kolejnych utworach, poprzez manipulację charakterystyką przetwarzania "dopaliły" głos piosenkarza, harmonijkę i gitary.

I dało to w efekcie porywający, pełen życia przekaz. Jeżeli miałbym dać jakąś analogię, to powiedziałbym, iż Esy zagrały jak bardzo dobry odtwarzacz solid-state, zaś AQ podążają za wzorcem lampowym. Pierwsze były dla mnie zawsze bardziej wiarygodne, ale drugie często ciekawsze.

Credo, mimo że dzielą z AQ tę samą znakomitą kopułkę, mają wysokie tony pozbawione eufonii i ocieplenia, co było udziałem Donny. Było to wyraźne za każdym razem, jednak najlepiej pokazała to przywoływana płyta Ottavo Libro..., gdzie, pełniący rolę basso continuo klawesyn, zawsze był przez kolumny "zza miedzy" poddawany obróbce, sprawiającej, iż był perlisty, miał więcej "ciała" i w ogóle przypominał instrument większy niż w rzeczywistości. Tutaj ESA za każ- dym razem pokazywała precyzyjnie, jaka jest jego wielkość i gdzie jest jego miejsce na scenie.

W.P.

Specyfikacja techniczna

ESA CREDO 3
Moc wzmacniacza [W] 150
Wymiary [cm] 103x20x66
Typ obudowy br-t
Rodzaj głośników W
Efektywność [dB] 87
Impedancja (Ω) 4
Wymiary: wys./szer./gł., W przypadku urządzeń testowanych w AUDIO wartość mierzona.
Laboratorium
ESA CREDO 3

Laboratorium ESA CREDO 3

Charakterystyka impedancji (rys. 1) Credo ma bardzo mało cech szczególnych; w zakresie niskich częstotliwości widać dwa (relatywnie niskie) szczyty właściwe dla obudowy bas-refleks, w zakresie średnich częstotliwości jedno wysokie maksimum, którego zbocza są jednak dość łagodne - objaw zastosowania niezbyt skomplikowanych filtrów. Taki kształt charakterystyki nie ujawnia nawet, że mamy do czynienia z układem dwuipółdrożnym - równie dobrze pasował- by do dwudrożnego. Charakterystyka impedancji osiąga najniższy poziom przy 30Hz i w zakresie 100-150Hz - o wartości 3,5Ω, jest to więc konstrukcja o impedancji znamionowej 4Ω.

Efektywność wynosi 87dB - kłopotu nie ma, ale to jednak niezbyt wiele, jak na wielkość i impedancję Credo 3.

Charakterystyka przetwarzania w całym pasmie (rys. 2) ujawnia bardzo równe prowadzenie zakresu średnio-wysokotonowego i lekkie osłabienie okolic 200Hz.

Pracę źródeł niskich częstotliwości ilustrują rys. 3a i 3b. Na rys. 3a widać charakterystyki "elementarne" - z poszczególnych głośników i otworów. Obydwa podsystemy zostały dostrojone do tej samej częstotliwości rezonansowej - 30Hz. Charakterystyki promieniowania otworów mają łagodne grzbiety, ale przy 500Hz pojawiają się wyraźne rezonanse pasożytnicze - powstające w długich bas-refleksowych tunelach. W takiej sytuacji słusznie wyprowadzono je do tyłu, aby były jak najmniej słyszalne. Dolna 18- tka jest filtrowana wcześniej, ale łagodnie, różnica poziomów pomiędzy obydwoma głośnikami osiąga 6dB dopiero powyżej 500Hz.

Rys. 3b to zestaw charakterystyk "wypadkowych" - dla poszczególnych podsystemów (głośnik/ otwór) i ostateczna dla całego zespołu. Spadek -6dB względem poziomu przy 100Hz pojawia się przy ok. 35Hz.

Rys. 4 daje kilka powodów do zadowolenia. Pokazuje doskonale przeprowadzoną integrację między sekcją nisko-średniotonową a głośnikiem wysokotonowym - co jest szczególnie trudne przy zastosowaniu filtrów 1. rzędu. Zakres od 500Hz został opanowany z dokładnością +/- 1,5dB zarówno na osi głównej, jak i pod kątami 15° i 30° stopni, co jest osiągnięciem nie byle jakim. Oczywiście, im większy kąt, tym niższe ciśnienie w zakresie wysokich tonów, ale istotna różnica dotyczy tylko samego skraju pasma - powyżej 15kHz. Jest wręcz intrygujące, jakim sposobem uzyskano takie rezultaty w dziedzinie charakterystyk kierunkowych za pomocą głośników o standardowych w tym względzie (tak by się wydawało...) możliwościach. Przednia ścianka Credo też nie jest specjalnie wąska.

Rys. 5 ujawnia sposób filtrowania poszczególnych głośników. Zgodnie z interpretacją, że przecięcie charakterystyk wyznacza akustyczną częstotliwość podziału, przypada ona w Credo 3 przy 2kHz - bardzo nisko, zwłaszcza jak na filtry 1. rzędu, ale wysokotonowy "9900" ma duże szanse poradzić sobie z takim obciążeniem. Nachylenie jego zbocza od 2kHz w dół wynosi ok. 10dB - przynajmniej akustycznie nie jest to zbocze 1. rzędu, ale bliższe do 2. rzędu.

Charakterystyka nisko-średniotonowego zaczyna opadać od 1,5kHz, ale aż do 6kHz ma średnie nachylenie 6dB/okt. Najważniejszy w tym wszystkim jest jednak rezultat - czyli charakterystyka całego zespołu. Biegnie ona najwyżej (6dB powyżej przecięcia - co wskazuje na pełną zgodność fazową obydwu sekcji) i pokazuje, jak umiejętnie zostały wzajemnie skompensowane nierównomierności charakterystyk poszczególnych głośników w bardzo szerokim zakresie ich współpracy.

ESA testy
Live Sound & Installation kwiecień - maj 2020

Live Sound & Installation

Magazyn techniki estradowej

Gitarzysta maj 2024

Gitarzysta

Magazyn fanów gitary

Perkusista styczeń 2022

Perkusista

Magazyn fanów perkusji

Estrada i Studio czerwiec 2021

Estrada i Studio

Magazyn muzyków i realizatorów dźwięku

Estrada i Studio Plus listopad 2016 - styczeń 2017

Estrada i Studio Plus

Magazyn muzyków i realizatorów dźwięku

Audio październik 2024

Audio

Miesięcznik audiofilski - polski przedstawiciel European Imaging and Sound Association

Domowe Studio - Przewodnik 2016

Domowe Studio - Przewodnik

Najlepsza droga do nagrywania muzyki w domu