Jak pokazać muzykę w obrazach? Odpowiedzią była wystawa w monachijskim Haus der Kunst "ECM – A Cultural Archaeology" prezentująca okładki albumów, zdjęcia z sesji nagraniowych, filmy z koncertów. Były koncerty, a na finiszu wystawy, 9 lutego, wystąpił Tomasz Stańko New York Quartet z premierą albumu "Wisława".
Dwa dni później swoje post scriptum dodali Jan Garbarek & The Hilliard Ensemble. Choć okładki płyt ECM-u są pokazywane przy okazji festiwali, kiedyś na Jazzowej Jesieni w Bielsku-Białej, to tak dużej wystawy, z tak szerokim oddźwiękiem, jeszcze nie było. Dla miłośników muzyki spod znaku ECM i ECM New Series okładki są nie mniej ważne niż muzyka.
Prezentacji wizualnej w galerii towarzyszyła muzyka wybrana przez założyciela i szefa wytwórni – Manfreda Eichera. Teraz można posłuchać tej kompilacji wydanej na sześciu płytach kompaktowych opakowanych w eleganckie pudełko. Chociaż jest zestawiona z nagrań wcześniej wydanych, to słucha się jej jak soundtracku stworzonego przez wytrawnego didżeja.
Eicher niewątpliwie jest najlepszym znawcą swojej muzyki. Nie tylko wybór był ważny, ale i ułożenie nagrań w odpowiedniej kolejności. Słucha się ich jak nowego albumu. Idealnie do siebie pasują, tworząc nową muzyczną wartość. Na wystawie, naprzeciw długiej ściany z okładkami, były stojaki ze słuchawkami, dzięki czemu można było posłuchać na miejscu artystów ECM-u. Teraz ich muzyka z wystawy przychodzi do nas.
Dziwić może numeracja "Selected Signs III–VIII". Ten zbiór jest pomyślany jako kontynuacja antologii nagrań ECM Records. Wolumin I otwierała kompozycja Krzysztofa Komedy "Svantetic" w nagraniu Tomasza Stańki z albumu "Litania". Wolumin II miał podtytuł "Suite for Sampler". Zaletą tych kompilacji jest umieszczenie obok utworów bardziej znanych artystów, nagrań nieznanych bądź zapomnianych. Z pewnością każdy odkryje coś dla siebie.
Płytę "Selected Signs III" otwiera i zamyka Heiner Goebbels, który pozwala odkryć śpiewność języka niemieckiego. Ten krążek otwierają i zamykają recytacje tekstów wybitnego dramaturga Heinera Müllera. Są tu fragmenty dwóch znaczących płyt: "Music For 18 Musicians" Steve`a Reicha oraz "Tabula Rasa" Arvo Pärta.
Od wydania tej drugiej w 1984 r. zaczęła się seria ECM New Series z muzyką współczesną i wybitnymi interpretacjami klasyki. Oniryczny Reich szczególnie wpadł mi w ucho, bo zaskakujące efekty uzyskane przez akustyczne instrumenty mogą kojarzyć się z elektroniką. Są tu także ekstrawaganckie popisy wokalne Meredith Monk i szalone głosy z taśmy w kompozycji Betty Olivero.
"Selected Signs IV" ponownie otwiera żonglerka recytacjami wyreżyserowanymi przez Goebbelsa. W żałobny nastrój kompozycji Gii Kanczelego, Johna Tavenera i Arvo Pärta idealnie wpisują się dzieła kameralne Szostakowicza i Walentina Silwestrowa. Dwa utwory pochodzą z albumu "Officium Novum" Jana Garbarka i The Hilliard Ensemble rewelacyjnie nagranego w alpejskim klasztorze St. Gerold.
Płyta "Selected Signs V" zawiera obszerny fragment "Concert in Athens" Eleni Karaindrou z udziałem m.in. saksofonisty Jana Garbarka i altowiolistki Kim Kaszkaszian. Najciekawszy na tej płycie jest utwór "Dis" z albumu Garbarka pod tym samym tytułem. Warto sięgnąć po tę pozycję w całości ze względu na unikalne brzmienie harfy eolskiej, której struny porusza wiatr Morza Północnego. Zaskakujący finał należy do Rolf Lislevand Ensemble wykonującego kompozycje barokowe na płycie "Nuove musiche". Wspaniałe nagranie.
Płytę VI wypełnia muzyka z dwóch albumów: soundtracku Andreja Dergaczewa do filmu "Powrót" Zwiagincewa oraz rewolucyjnego "Khmer" norweskiego trębacza Nilsa Pettera Molvaera. Niewiadomego pochodzenia jest utwór "Wolf" - zapis 154 sekund odgłosów natury. Przejmujący. Nastrojowym podsumowaniem jest temat "Close" gitarzysty Eivinda Aarseta z płyty "Dream Logic".
Płytę "Selected Signs VII" wypełniają nagrania jazzowe. Najciekawsze wykonują tria: włoskiego pianisty Stefano Battaglii, międzynarodowe Food, Garbarek / Gismonti / Haden i szwajcarskiego pianisty Colina Vallona. Piękne duety zagrali: wiolonczelistka Anja Lechner i pianista Vassilis Tsabropoulos. Warto zwrócić uwagę na mało u nas znanego norweskiego pianistę Christiana Wallumroda.
Album zamyka polski kwartet Tomasza Stańki w utworze dedykowanym córce i menadżerce "Song for Ania". Ostatni z krążków w białym pudełku żegna słuchaczy jazzem. Na początek genialne nagranie "Jesus Maria" klarnecisty Jimmy`ego Giuffre z 1961 r. Towarzyszy mu pianista Paul Bley i kontrabasista Steve Swallow, a utwór, jak i cały album "Jimmy Giuffre 3" nawet dziś brzmi nowatorsko.
Poza tym idealnie komponuje się twórczość: kontrabasisty Barrego Phillipsa, Dona Cherry`ego z free-jazzowej płyty "Old and New Dreams" (plus stary Redman, Haden i Blackwell), Gary`ego Peacocka (Stańko i Garbarek razem!), pianisty Steve`a Kuhna i trębacza Wadady Leo Smitha. Intrygująco brzmi trąbka Arve Hendriksena z płyty wokalistki Sinikki Langeland. Album "Selected Signs III–VIII" to fascynujący obraz muzyki tworzonej przez artystów spod zobowiązującego znaku ECM Records. Tylko dlaczego nie ma tu żadnego śladu po znakomitej płycie "Balladyna" Tomasza Stańki?Marek Dusza
