Amerykański Kronos Quartet obchodził w ubiegłym roku 40-lecie istnienia, ale dopiero w tym roku ukazały się jubileuszowe wydawnictwa. W "Audio" pojawiła się już recenzja nowego albumu "A Thousand Thoughts", ale nie mniej ważnym w jego dyskografii było pudełko z pięcioma wydanymi wcześniej albumami inspirowanymi muzyką świata.
"Kronos Explorer Series" zawiera nagrania zrealizowane w latach 1992-2009. Tytuły albumów to: "Pieces Of Africa" - pierwsza afrykańska płyta grupy nagrana między innymi z muzykami z Zimbabwe i Gambii, "Night Prayers" - tu pojawiają się nomadowie z Tuwy i Tatarzy, "Caravan" - mieszanina muzyki rozmaitych kultur, "Nuevo" z muzyką meksykańską i "Floodplain" - kompozycje z tzw. terenów zalewowych, przy rzekach środkowej Azji, północnej części Afryki i Europy Wschodniej nagrane z wykorzystaniem m.in. sitaru, harfy oraz instrumentów wykonanych specjalnie dla zespołu.
Kronos Quartet dał pierwszy koncert w Seattle w listopadzie 1973 r. Nazwę pochodzącą od imienia greckiego boga czasu wymyślili: lider - skrzypek David Harrington - i jego żona Regan. Od początku istnienia do dziś kwartet wydał ponad 50 albumów, zamówił ponad osiemset utworów i aranżacji, dał ponad trzy tysiące koncertów i sprzedał ponad dwa i pół miliona płyt. To rekord w dziedzinie muzyki klasycznej. Na zamówienie Kronos Quartet pisali najwięksi współcześni kompozytorzy: Henryk Mikołaj Górecki, Philip Glass, Steve Reich i Terry Riley zwany ojcem minimalizmu.
Kronos Quartet ma doświadczenie w interpretowaniu oryginalnych kompozycji i czyni to po mistrzowsku. Od początku swej działalności sięga po utwory z różnych kręgów stylistycznych, m.in. Arvo Pärta, Ornette`a Colemana, Theloniousa Monka, Jimiego Hendriksa, Johna Zorna i islandzkiej grupy Sigur Ros. Fascynacje muzyką świata słychać na wymienionych wcześniej płytach. Wykonane zostały perfekcyjnie, z pietyzmem, ale i swobodnie, nawet z odrobiną szaleństwa.
Wspominając te czterdzieści lat pracy z Kronosem, David Harrington podkreślił, że zespół starał się odpowiedzieć na kilka podstawowych pytań: czym jest muzyczne doświadczenie, czym charakteryzuje się koncert, co to jest kwartet smyczkowy. Sam nie uważa się za skrzypka, jego instrumentem jest cały kwartet, jemu podporządkował swoją grę.
Harrington zainteresował się world music jeszcze w szkole średniej, gdzie w bibliotece natrafił na pokaźny zbiór muzyki z Ghany, która go zafascynowała. Zanim w 1992 r. Kronos Quartet nagrał pierwszy album z mu-zyką afrykańską, przygotowywał się do tego ponad osiem lat. Zanim zamówił utwory u kompozytorów z Afryki, występował z nimi i muzycy się zaprzyjaźniali. W ten sposób powstał unikalny zestaw ośmiu kompozycji twórców z Zimbabwe, Namibii, Ghany, Maroka, Ugandy i RPA. Wyróżnia się pięcioczęściowa kompozycja "White Man Sleeps" jedynego białego przedstawiciela wśród kompozytorów Kevina Volansa z RPA.
Mroczny i ujmująco piękny charakter mają utwory na płycie "Night Payers". Tytuł pochodzi od utworu Gruzina Gii Kanczelego, a znajdziemy tu nazwiska kompozytorów z obszaru dawnego Związku Radzieckiego, jak: Sofia Gubaidulina, Tigran Tahmizjan, wystąpił m.in. wirtuoz instrumentu duduk Djivan Gasparian. Kronos połączył siły ze śpiewem gardłowym mistrzów z Tuwy.
Album "Caravan" z 2000 r. zawiera zadziwiający zbiór kompozycji napisanych w Kalifornii, Iraku i basenie Morza Śródziemnego. Autorami są m.in.: Terry Riley, Osvaldo Golijov i Carlos Paredes, a wśród gości znajdziemy mistrza tabli Zakira Hussaina. To najmocniejsza mikstura różnych stylów i brzmień.
Płyta "Nuevo" (2002) eksploruje różne style wywodzące się z Meksyku - od mariachi przez pieśni religijne do rocka. Razem z kwartetem znajdziemy się na ulicach meksykańskich miasteczek celebrujących święta kościelne, oraz karnawałowe zabawy.
Ostatnia z płyt "Floodplain" (2009) jest hołdem dla najstarszych cywilizacji, które rozwijały się właśnie w dorzeczach wielkich rzek i nad nimi, a więc na tytułowych terenach zalewowych m.in. Nilu, Dunaju i jezior Udaipuru w Indiach.
"Kronos Explorer Series" to fascynująca muzyczna podróż po całym świecie, a amerykańscy muzycy nadali starym i nowym kompozycjom niepowtarzalny charakter. Zrobili dla kultury świata więcej niż wszyscy ministrowie i rządy krajów, skąd pochodzą kompozytorzy. Wyrafinowana muzyka dla koneserów.
Marek Dusza
