Keith Jarrett po raz kolejny zwyciężył w kategorii fortepianu akustycznego w ankiecie prestiżowego czasopisma Down Beat. Wydaje się, że głosujący krytycy brali bardziej pod uwagę jego aktywność jako lidera wzorcowego tria jazzowego niż twórczość solistyczną rodzącą się spontanicznie podczas występów na żywo. Na tym polu działalności Keith Jarrett i również Cecil Taylor jawią się być postaciami pozostającymi poza wszelką konkurencją, w dyscyplinie, którą de facto sami ustanowili wiele lat temu.
Zaabsorbowanie uwagi słuchaczy w trakcie godzinnego występu solo wymaga od pianisty nie tylko nieprzeciętnej kondycji fizycznej i psychicznej, ale i gigantycznej wyobraźni w kształtowaniu na bieżąco nietuzinkowych linii melodycznych. U Jarretta koncept ten narodził się mimo woli podczas festiwalowego występu w Heidelbergu w 1973 r., gdy z niewytłumaczalnych względów zblokował on przygotowane do programu utwory.
Z czasem oś koncertów solo, opartych początkowo na jazzowych i bluesowych motywach, przesuwała się wyraźniej w obszary dość swobodnie traktowanej romantycznej lub impresjonistycznej klasyki europejskiej, czy nawet zagadkowej abstrakcji. Przyjęta formuła występu, a więc zdanie się wyłącznie na własne siły, wymuszała olbrzymią koncentrację, co w efekcie odbiło się na kondycji pianisty, na szczęście przejściowo. Może dlatego w ostatniej dekadzie artysta grywał rzadziej i odmienił nieco strukturę recitali przedstawiając serię utworów, które można by traktować jako suitę, poprzedzielaną krótkimi przerwami.
Nie sposób nie wspomnieć w tym momencie, jak wielką rolę w propagowaniu tego typu twórczości odegrało wydawnictwo ECM (również zwycięskie w ostatniej ankiecie Down Beatu), które od czterech dekad wydaje ambitne płyty z wizjonerskimi pomysłami jak ten, często plasującymi się na styku muzyki klasycznej, jazzowej i etnicznej. Takie unikalne projekty, które najczęściej wymykają się opisom słownym, nie znalazłyby z pewnością wydawcy po drugiej stronie Atlantyku.
Zapisy zawarte na niniejszych trzech krążkach "Testament Paris / London" pochodzą z ubiegłorocznych występów Jarretta w Paryżu (26 XI) i Londynie (1 X). Są to bodaj najbardziej osobiste produkcje jego autorstwa, jakimi uraczył nas do tej pory wydawca ECM. Pianista zgodził się na te występy, choć, jak zrelacjonował niezwykle szczerze stan ducha w słowie autorskim, nie powinien tego czynić. Wydawało się, że rozbity rozstaniem z żoną, rozdrażniony gotującym się do świąt otoczeniem, poniesie kompletną klęskę. Tymczasem jego kondycja psychiczna wcale nie przełożyła się na jakość koncertów.
Kontakt z klawiaturą i szalejącą w zachwycie publicznością pozwolił mu wyzwolić się z depresyjnego nastroju i zaszarżować po raz kolejny, jak gdyby nigdy nic. Faktura poszczególnych utworów została mocno zróżnicowana. W porównaniu z poprzednimi koncertami Keith Jarrett częściej nawiązywał do kanonów jazzu, bluesa, a nawet boogie, demonstrując, że nie zdystansował się do korzeni jazzu, a nadal się z nimi mocno identyfikuje. W poszczególnych modułach nie zabrakło też wątków naznaczonych Mahlerowską nostalgią, liryzmem, medytacją, ale też nerwem współczesności.
Koncert paryski stanowił jakby uwerturę przed emocjami, jakich dostarczył następujący po nim londyński występ, gdzie po dość mrocznym wstępie wykreowane w kolejnych częściach frazy zachwyciły niecodziennymi barwami i konturami, jakich artysta nie zaoferował nam wcześniej. W dramatycznych momentach zagrał z pełną siłą i pasją, a z należytą finezją - w lirycznych. Zamknął całość porywającym finałem, pełnym potęgi i radości symbolem triumfu muzyki nad wszelkimi słabościami, z jakimi boryka się człowiek (także artysta) na tym ziemskim padole. Budujące dokonanie. Niepokój może budzić tytuł wróżący koniec tego typu spektakli. Pozostańmy jednak dobrej myśli.
Cezary Gumiński
ECM/UNIVERSAL MUSIC
